Adezyon Nedir? Adezyon Kuvveti Nedir?

Adezyon, farklı cinsteki taneciklerin birbirine tutunma eğilimi olarak tanımlanabilir. Eğilimin sebebi ise farklı cinsteki bu parçacıklar arasındaki adezyon kuvvetleridir.

Adezyon olayı, farklı türdeki malzemelerin temas yüzeylerindeki atomların ve moleküllerin aralarındaki etkileşimlerle ilgilidir. Örneğin elektriksel yönden kutuplu (polar) yapıdaki su molekülleri, yine kutuplu yapıdaki moleküllerden oluşan cam bir yüzeyle karşılaştıklarında adezyon etkisi oldukça güçlü olabilir. Buna karşın, su molekülleri ile kutupsuz (apolar) moleküller barındıran türde bir plastik yüzey arasındaki adezyon etkisi çok daha zayıf olacaktır.

Adezyon kuvvetinin arka planında moleküller arası elektromanyetik kuvvetler bulunmaktadır.

Adezyon örnekleri

Cam bir bardaktan su içildiğinde bardakta bir miktar su kalır. Plastik bir bardaktan su içildiğinde ise bardakta çok daha az su kalır. Bunun nedeni cam ve su arasındaki adezyon etkisinin plastik ve su arasındakine göre daha büyük olmasıdır.

Yağmurlu bir gün sonrasında eğimli duran yaprakların üzerinde bile su damlalarının düşmeden durabildiğini görürüz. Su damlaları ve yapraklar arasındaki adezyon kuvvetleri, su damlalarının yapraklara yapışmasını sağlar. Adezyon olayı bu gibi sebeplerden ötürü, yapışma ismiyle de anılır.

Bir deney tüpü içerisindeki suyun yüzeyi içbükey (konkav) bir görünüm alır. Bunun sebebi su taneciklerinin cam yüzeye tutunma isteğidir.

Cıva ise bir deney tüpüne konulduğunda dışbükey (konveks) bir görünüm alır. Bunun sebebi de cıvanın kendi iç kohezyon etkisinin cam yüzeye yapışma isteğine baskın gelmesidir. Cıvadaki güçlü kohezyon etkisi, cıvanın adezyon etkisiyle cam yüzeye tutunmasına engel olur.

Yüzeylerin oluşturduğu bu biçimlere menisküs denir. İçbükey menisküs, adezyonun kohezyona baskın olması; dışbükey menisküs ise kohezyonun adezyona baskın olması sonucunda ortaya çıkar.

Islatma

Adezyon kohezyona ne kadar fazla baskınsa, sıvı temas ettiği yüzeyi o kadar iyi ıslatır. Örneğin suyun bir peçeteyi ıslatmasını düşünelim. Su molekülleri kendi başınayken kohezyon etkisiyle birbirine tutunma ve damla halinde bulunma eğilimindedir. Ancak peçetedeki moleküllerle yan yana geldiğinde adezyon baskın gelir ve damlacığın yüzeyi yarılır ve su peçeteye tutunur.

Adezyon ile ilgili örnek sorular