Alper Gezeravcı ve Uzay Hakkında
Sorular ve Cevaplar

  1. Uluslararası Uzay İstasyonu Dünya’dan ne kadar uzakta?

İstasyon Dünya’nın yüzeyinden 413 ila 422 km uzaklıktaki bir yörüngede dönüyor.

  1. Astronotlar birbirlerini nasıl duyuyorlar?

Astronotların özel kıyafetler olmadan yaşayabilmesi için kabin basıncı var. Yani istasyonun içinde tıpkı Dünya’da olduğu gibi hava var. Hem bu havayı soluyorlar hem de konuşma sırasında ses dalgaları bu ortamda yayılıyor.

  1. Soludukları hava saf oksijen mi?

Saf oksijenle dolu bir kabini patlamaya hazır bir bomba gibi düşünebilirsiniz. Böyle olsaydı herhangi bir tehlike anında bütün istasyon ve astronotlar zarar görebilirdi. Astronotların da daha konforlu bir şekilde nefes alıp vermeleri için ortamın hava kompozisyonu ve basıncı tıpkı Dünya’daki gibi. Böylece astronotlar konforlu bir şekilde çalışmalarını sürdürebiliyorlar.

  1. İstasyondan bakıldığında Dünya nasıl gözüküyor?

400 km yüksekliğe çıktığınızda 6500 km yarıçaplı bir küre olan Dünya’da ufuk mesafeniz yaklaşık 1600 km oluyor. Atmosfer etkileri de devreye girince bu mesafe ciddi olarak kısalıyor. Bunu Türkiye’nin tam üstünden geçerken ülkemizin bir ucundan diğer ucuna kadar görmek gibi düşünebilirsiniz. Bu mesafe Dünya’yı bir küre olarak görmek için yeterli olmamakla birlikte Dünya’nın küreselliğini bu mesafeden algılayabilirsiniz. Daha net şekilde anlamak için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

  1. Oradaki diğer astronotlar hep orada mı yaşıyorlar?

Genellikle istasyon görevlerinde astronotlar uzayda bir yıla yakın bir süre geçiriyorlar. Axiom 3 özel bir görev olduğu için astronotumuzun da içinde bulunduğu grup 2 haftalık bir süre için orada olacak. Yani Alper Gezeravcı döndüğünde o astronotlar orada kalmaya devam edecekler.

  1. İstasyonun yörünge hızı ne kadar?

İstasyon bulunduğu yörüngede kalabilmek için 27.000 km/saat gibi bir hızla hareket ediyor. Bu hızla her 93 dakikada bir Dünya’nın etrafında bir tur atıyor. Bu hız sayesinde istasyon sürekli Dünya tarafından çekildiği halde Dünya’ya düşmeden dönebiliyor.

  1. Uzayda hava nasıl, soğuk mu yoksa sıcak mı?

Uzayda hava yok ???? Eğer Dünya’nın yörüngesinde boşlukta durursanız Güneş ışınları ona bakan tarafınızı çok yüksek sıcaklıklara çıkarır. Diğer tarafınız ise dondurucu soğuklarla karşı karşıya kalır. Uzay boşluğunda kendi etrafınızda kuzu çevirme gibi dönerseniz dengeli bir sıcaklık elde edebilirsiniz ???? Tabi astronotlar istasyon içerisinde sıcaklığı dengelenmiş bir yapı içinde bulundukları için bu sorunları yaşamıyorlar.

  1. İstasyon Dünya’ya çarpmadan ya da kara deliğe düşmeden nasıl ilerleyebiliyor?

Dünya’ya düşmemesi yörünge hareketiyle alakalı. Tıpkı Ay’ın Dünya etrafında döndüğü gibi istasyon da çok daha yakın bir yörüngede ve yüksek bir hızla Dünya etrafında dönüyor. Diğer taraftan evren her şeyin karadelikler tarafından yutulduğu bir yer değil. Bunun da nedeni aslında ilk sorudaki gibi. Her şeyin bir hareketi var ve bu hareket nedeniyle cisimler bir kara deliğin içine düşmüyor.

  1. Alper Gezeravcı Dünya’ya döndükten sonra biyolojik bir sorun yaşar mı?

Bunun için temel bir neden yok. Kaldığı süre diğer astronotlarla kıyaslandığında çok kısa. Uzun süre kalan astronotlar için bu sorunların yaşanmaması için çeşitli önlemler alınıyor. Örneğin astronotlar burada düzenli spor yapıyorlar ve düzenli sağlık kontrollerinden geçiyorlar. Eğer bu tarz önlemler alınmıyor olsaydı astronotlar kas kaybı başta olmak üzere ciddi sorunlar yaşayabilirdi.

  1. İstasyon dakikada 500 km yol gidiyormuş, astronotlar bunu hissediyorlar mı?

Biz insanlar Güneş’in etrafında bundan daha yüksek bir hızla hareket ediyoruz. Tabii bir şey hissetmiyoruz. Bunun en temel nedeni aslında hızın hissedilir bir şey olmaması. Genellikle arabayla giderken hızı değil sarsıntıları hissediyoruz. Çok sarsıntısız bir araçtaysak (mesela konforlu bir hızlı tren) hızımızı hissetmeyiz. Uzay istasyonu da sarsılmadığı için astronotlar bir şey hissetmiyorlar. Bu arada bir ipucu, astronotlar bize göre dakikada 500 km yol giderken biz de onlara göre 500 km yol gidiyoruz. Kimin hareketli kimin durgun olduğunu söyleyemiyoruz. Hareket bir referansa göre tanımlanan bir kavram.

  1. Dünya’ya nasıl dönecekler?

Dünya’ya dönmeleri için bulunduğu yörüngeden ayrılmaları gerekiyor. Saatte 27.000 km hızla dönerken Dünya’ya dönemezler. Bunun için istasyondan ayrılıp frenleme manevrası yapıyorlar. Bu frenleme nedeniyle artık Dünya’nın etrafında çembersel bir yörünge izlemiyor oluyorlar. Bu şekilde Dünya’nın atmosferine girecek bir şekilde ilerliyor oluyorlar. İlk olarak atmosfere yüksek bir hızla girip güvenli bir şekilde yavaşlıyorlar. Bunun için bulundukları kapsülün ısı kalkanını kullanıyorlar. Hızları belirli bir seviyenin altına düştüğünde de sırayla farklı paraşütler açıyorlar. Sonuç olarak okyanusa yumuşak bir iniş yapıyorlar. Böylece çok az bir yakıtla iniş yapabiliyorlar. Bu da en ekonomik çözüm.

  1. Alper Gezeravcı uzay turisti mi?

Bu sorunun yanıtı bakış açısına göre değişebilir. Örneğin uzaya çıkan ilk insan Yuri Gagarin tamamen otomatik bir sistemle uzaya gitti ve geldi. Yani uzay aracını kullanmadı. Elbette çok ciddi eğitimler almıştı. Fakat bu ilk için öncelik bir insanın güvenli bir şekilde uzaya gidip gelmesiydi. Bu başarı insanlığın önünü açtı. Alper Gezeravcı’dan önce yüzlerce insan uzaya gitti. Bunların bazıları çok kritik görevlerdi. Gezeravcı’nın uzay yolcuğu insanlık ve bilim açısından elbette bu kritik görevler arasında yer almıyor. Fakat ülkemizin bu tarz iş birliklerine girmesi ve bir ilke imza atması açısından oldukça önemli. İlklerden beklentilerimizi değiştirmek gerekiyor olabilir. Apollo 11 astronotları Ay’a gidip geldiklerinde Amerika’da çok geniş bir kesim protestolarda bulunmuştu. “Paramız buna harcanıyor” diye. Fakat bu yolculuklar Amerika’yı bu alanda çok ileriye götürdü. Bu konular politik açıdan çok tartışmalı olabilir ama çok önyargılı olmamayı ve daha fazla bilgi sahibi olmayı tercih edebiliriz.

  1. Uzaya hangi meslek grupları gidiyor?

Havacılık ve uzay alanlarına yakın kişiler öncelikli olsa da şimdiye dek birçok bilim insanı, mühendis ve doktor uzaya çıktı. Sayısal alanlar şimdilik öncelikli görünüyor ????

Astronotlarda çeşitli bilgi ve becerilerin yanı sıra fiziksel ve zihinsel sağlık ile ekip çalışması yatkınlığı gibi özellikler aranıyor.

  1. Nasıl uzayla ilgili daha çok araştırma yapabilirim?

İnternette çok zengin kaynaklar var: NASA ve Wikipedia bunlardan bazıları. İngilizceniz varsa sorun yaşamazsınız. Yoksa da Chat GPT’ye çeviri yaptırarak bile bayağı bir şey inceleyebilirsiniz.

  1. Alper Gezeravcı Dünya’ya döndüğünde yaşlanmış olacak mı?

Astronotlar için zaman neredeyse Dünya’dakiyle aynı hızla akıyor. Bilim kurgu filmlerinde gördüğümüz olaylarda ya ışık hızına yakın çok yüksek hızlara çıkılıyor ya da çok yüksek kütleli kara deliklerin yanından geçiliyor. Bu bahsettiklerim zamanın ciddi anlamda yavaşlamasına neden oluyor. Fakat yörüngedeki astronotlar için bu zaman farklılıkları ihmal edilecek düzeyde küçük. Yani Alper Gezeravcı 14 günde Dünya’da ne kadar yaşlanacaksa orada da bu kadar yaşlanacak ????

  1. Yapılacak deneyler neden Dünya’da değil de orada yapılıyor?

Dünya’da yerçekimsiz ortam deneyimi çok kısa süreliğine sadece pilot ve astronot eğitimi için yaratılabiliyor. Örneğin bitkilerin bu ortamda yetişmesinin nasıl ilerlediğini gözlemlemek isterseniz uzayda olmanız gerekiyor. Yerçekimsiz ortamda yapılmak istenen biyolojik, kimyasal ve fiziksel deneyler mecburen burada yapılıyor. Canlı yaşamının uzay ortamında sürdürülebilmesi ve farklı malzemelerin uzay ortamında üretilebilmesi gibi hedeflerle çeşitli deneyler yapılıyor.

  1. İstasyon bu kadar hızlıyken kenetlenme nasıl oluyor?

Kenetlenmeden önce istasyonla aynı hıza ve aynı yörüngeye oturuluyor. Bundan sonrasında yapılması gereken çok küçük manevralar. Tıpkı Dünya bu kadar hızlı dönerken yolda yürümekte ve bir kapıdan içeri girmekte zorlanmamız gibi… Yani Interstellar filmindeki gibi kendi etrafında dönmekte olan bir uzay aracına tehlikeli bir birleşme yapılmıyor ????

Alper Gezeravcı’nın uzay yolculuğunu birlikte izlediğimiz ve birçok konuyu ele aldığımız canlı yayın:

Ertan Sinan Şahin
Ertan Sinan Şahin
Nazilli Anadolu Öğretmen Lisesi’nde okudu. 2013 yılında ODTÜ Fizik Bölümü'nden mezun oldu. 2015’te bir yıl Amerika’da UMass Lowell Fizik Bölümü'nde asistanlık yaptı. 2016’da ODTÜ Fizik Bölümü’nde genel görelilik ve kütle çekim teorileri üzerine yüksek lisansını tamamladı. YouTube’da ve ertansinansahin.com sitesinde üniversite sınavına hazırlanan öğrenciler için online fizik dersleri hazırlıyor. Yıllarca üniversite sınavına hazırlanan öğrencilere özel dersler verdi. ODTÜ Fizik Bölümü'nde asistan ve burada doktora yapıyor. Amatör bir futbol takımında sağ bek oynuyor. Tenis oynuyor. Gitar çalıyor. Bilgisayar oyunlarını seviyor.

Diğer Popüler Bilim İçeriklerimiz

Kediler Nasıl Dört Ayak Üstüne Düşer?

Kediler Nasıl Dört Ayak Üstüne Düşer? Kediler sırt üstü düşmeye bırakıldıklarında bile dört ayak üzerine düşmeyi başarıyorlar. Peki sizce bunu nasıl başarıyorlar? Cisimler serbest düşmeye bırakıldığında […]

Uzay Araçları Boşlukta Nasıl Hızlanıp Yavaşlar?

Uzay Araçları Boşlukta Nasıl Hızlanıp Yavaşlar? Uzay araçları uzay boşluğunda nasıl hızlanıp yavaşlıyor? Maddenin olmadığı bu ortamda uzay aracını iten ya da çeken şey nedir? Mesela […]

Serbest Düşmeden Daha Hızlı Düşen Zincir

Serbest Düşmeden Daha Hızlı Düşen Zincir Birbirinin tamamen aynısı olan iki zincir aynı anda serbest bırakılıyor. Biri bir masanın üzerine diğeri ise boşluğa düşüyor. Ve ortaya […]

Yörüngedeki Cisme Etki Eden Kuvvet Merkezkaç mı?

Yörüngedeki Cisme Etki Eden Kuvvet Merkezkaç mı? Uluslararası Uzay İstasyonu’nu Dünya’nın yörüngesinde tutan şey nedir? Ya da mesela Ay nasıl Dünya’nın etrafında sürekli dönmeye devam ediyor? […]

Sıcaklık ve Isı İletkenliği Arasındaki Fark

Sıcaklık ve Isı İletkenliği Arasındaki Fark Fırından çıkarılan ve 2000 °C’ın üzerinde sıcaklığı olan bu bir bloğu bir adam nasıl tutabiliyor? Bu olayı açıklamak için günlük […]

Kayakla Atlama Sporcuları Nasıl Yumuşak İniş Yapıyor?

Kayakla Atlama Sporcuları Nasıl Yumuşak İniş Yapıyor? Metrelerce yüksekten atlayan bu sporculara neden bir şey olmadığını hiç düşündüğünüz mü? İşlerini o kadar iyi yapıyorlar ki onlara […]

Hakan Çalhanoğlu’nun Ölü Yaprak Vuruşu

Hakan Çalhanoğlu'nun Ölü Yaprak Vuruşu Hakan Çalhanoğlu futbol tarihinin en güzel freekick gollerinden birini 41 metreden işte böyle atmıştı. Başta kaleci hatası gibi görünen bu golde […]

Merkür Retrosu

Merkür Retrosu Merkür retrosu nedir? Eski insanlar gökyüzünü incelediklerinde gezegenlerin sürekli aynı yönde gitmediklerini gördüler. Gezegenler zaman zaman belirli bir yöndeki hareketlerine son vererek geri gitmeye […]

Sırayla Serbest Düşen İki Cisim Arasındaki Fark

Sırayla Serbest Düşen İki Cisim Arasındaki Fark İki cisim de bırakıldıktan sonra cisimlerin ivmeleri yerçekimi ivmesine eşit olacak. Aralarında 1 saniyelik bir ivmelenme süresi farkı olduğu […]

Etki-Tepki Prensibine İlginç Örnek

Etki-Tepki Prensibine İlginç Örnek Domates tarlasında çekilen bu videoda bir işçinin üstün bir beceriyle bir sepet domatesi kamyon kasasına fırlattığını ve bu esnada sepeti başarılı bir […]

Fiziksel İlizyonlar: Konik Cisim ve Köpük Tekerleğin Sırrı

Fiziksel İlizyonlar: Konik Cisim ve Köpük Tekerleğin Sırrı Geçtiğimiz günlerde konik bir cismin ve köpükten yapılmış bir tekerleğin kendi kendine yukarı doğru gittiği görüntüleri izlemiştik. Gelin […]

Farklı Hızlarda Çarpışmanın Etkileri

Farklı Hızlarda Çarpışmanın Etkileri Trafik kazalarında çarpışma etkisinin genellikle hızla orantılı olduğu düşünülür. Ancak ne yazık ki durum bundan da kötü. Mesela hız 2 katına çıktığında […]

Hangi Tanker Hareketli Olabilir?

Hangi Tanker Hareketli Olabilir? Geçtiğimiz günlerde sizlere bir tanker sorusu sordum. Soru şöyle: Hangi tanker hareketli olabilir? Gelin hep birlikte tanker sorumuzun cevabını bulalım. İlk olarak […]

Buzdolabı Çalışma Prensibi

Buzdolabı Çalışma Prensibi Buzdolabının çalışma prensibi nedir? Buzdolabı nasıl çalışıyor, bir buzdolabı içindekileri nasıl soğutuyor? Bu soruların cevabını tam olarak anladığınızda şu soruya yanıt verebilirsiniz: Isıca […]

Ay’a Çarpan Astreoid Gerçek mi?

Ay'a Çarpan Astreoid Gerçek mi? Ay’a çarpan bir asteroidi gördüğümüz bu videonun gerçek olmadığını nasıl anlıyoruz? 1. Ses duymamalıyız. Ay ile Dünya arasındaki boşluk nedeniyle Ay’da […]

Buz Elimize Neden Yapışıyor?

Buz Elimize Neden Yapışıyor? Bir parça buzu tuttuğumuzda bazen elimize yapışır, bazen de yapışmaz. Peki sizce bu neden oluyor? Normal şartlarda buzun donma sıcaklığı 0 °C. […]

Hangisi Önce Düşer: Demir Küre ve Tüy Deneyi

Hangisi Önce Düşer: Demir Küre ve Tüy Deneyi Bir kuş tüyü ve demir bir küre aynı anda aynı yükseklikten serbest bırakılırsa hangisi daha önce yere düşer? […]

Interstellar’ın Su Gezegeni Neden Böyle?

Interstellar'ın Su Gezegeni Neden Böyle? Interstellar’daki en ilginç gezegenlerden biri Dr. Miller’ın gezegeni. Burada arka planda çalan müziğin tik-takları Dünya’da geçmekte olan bir günü ifade ediyor. […]